Maak van het aangepaste toilet geen opslag: fysieke toegankelijkheid gaat ook over bewustwording
In de animatievideo gaat Joris met zijn vrienden een avondje uit. Hij bezoekt in de bar het aangepast toilet. Helaas blijkt dat toilet te zijn vol gezet met bierfusten, waardoor hij er geen gebruik van kan maken. Zijn rolstoel heeft nu niet voldoende ruimte om te draaien. ‘Ja, dat is heel vervelend,’ zegt Rob Verberne, adviseur toegankelijkheid bij Stichting Accessibility, ‘want dat betekent dat Joris alsnog iemand moet inschakelen om hem op het toilet te helpen. En zo’n aangepast toilet hoort er nou juist voor te zorgen dat hij zonder hulp, dus zelfstandig, gebruik kan maken van het toilet. Zoals alle andere bezoekers.’
Wel een aangepast toilet, geen ruimte
Is het niet vreemd dat een locatie wél voldoet aan de toegankelijkheidseis van een aangepast toilet, en dat die vervolgens niet toegankelijk is? ‘Het is niet zoals het hoort. Kijk, in een bruine kroeg vind je meestal geen aangepast toilet, maar in een vrijetijdslocatie zoals een poppodium wel. Dus iemand die in een rolstoel zit gaat ervan uit dat zij of hij daar dus met een gerust hart heen kan gaan. Dan is het teleurstellend als er alsnog obstakels zijn.’ Situaties als deze vormen geen uitzondering, vertelt Verberne. ‘Wat we vaak zien is dat er andere dingen in zo’n toilet staan. Bijvoorbeeld een babyverschoontafel. Of een grote prullenbak. Of een schoonmaakkarretje. Of, zoals in de video, bierfusten of kratten.’
Aangepast op de draaicirkel van een rolstoel
Ergens begrijpt Verberne wel waarom het aangepast toilet tot opslaghok wordt gebombardeerd. ‘Het is onwetendheid én een aangepast toilet is een stuk groter dan een regulier toilet. Maar die ruimte is natuurlijk niet voor niets zo groot. Een rolstoel heeft een gemiddelde draaicirkel van 1,50 meter. Die heeft een rolstoelgebruiker ook echt nodig om binnen te komen, te draaien en zichzelf vanuit de rolstoel op het toilet te helpen.’ Verder is het ook belangrijk dat het toilet zelf een stang aan de binnenkant van de deur heeft, want anders komt iemand die in een rolstoel zit niet meer bij de klink. En denk ook aan een wastafel op de juiste hoogte, de toiletrol die dichtbij hangt en een werkend alarmkoord, mocht je ten val komen. En dat is dan alleen nog maar het toilet, wil hij maar zeggen. ‘Maar gelukkig zijn dit ook dingen die op zich makkelijk aan te passen zijn.’
De meeste obstakels zijn gelukkig gemakkelijk aan te passen.
Ervaringsdeskundigen zijn nodig om de obstakels invoelbaar te maken
Vanuit zijn functie adviseert Rob Verberne organisaties over hun toegankelijkheid, en daarnaast zet hij onderzoeken uit met behulp van ervaringsdeskundigen. ‘De ervaring van mensen die zelf in een rolstoel zitten, is eigenlijk onmisbaar als je aan de slag wil met toegankelijkheid. Niet alleen krijg je zo een duidelijk beeld van welke obstakels een locatie heeft, maar ook kunnen ervaringsdeskundigen veel beter overbrengen aan een organisatie waaróm het zo vervelend is dat een zware deur vanuit een rolstoel heel lastig is om te openen. Om maar een voorbeeld te noemen. Wanneer iemand uit eigen ervaring put, overtuigt dat een opdrachtgever veel meer dan wanneer ik het zeg.’
Toegankelijker worden? Begin met het laaghangend fruit
Hoe ingewikkeld is het voor een vrijetijdslocatie om toegankelijker te worden? ‘Ik zeg altijd: begin met het laaghangend fruit. Een drempelhulp plaatsen bij een drempel, een mobiel pinapparaat nemen zodat iemand die lager dan de kassabalie zit toch zelf kan afrekenen. En ook dat stuk bewustwording, over dat je het aangepast toilet niet volbouwt bijvoorbeeld. Dat zit hem dan niet in de kosten, maar vraagt van de organisatie aandacht en inlevingsvermogen.’
Toegankelijkheid vanaf het begin meenemen
Besluit een locatie te gaan verbouwen? Roep dan zo vroeg mogelijk de toegankelijkheidsexpert erbij, aldus Verberne. ‘Als er een nieuwe lift moet komen, zorg dan meteen dat het een lift is die breed en diep genoeg is voor een (elektrische) rolstoel. Als de (kassa)balie wordt vernieuwd, bedenk dan meteen dat je één balie wat lager kan maken, zodat de rolstoelgebruiker oogcontact kan maken met de medewerker. Worden de dierenverblijven in de dierentuin verbouwd? Zorg dan meteen dat de omheining van doorzichtig materiaal gemaakt wordt, zodat een rolstoeler geen moeite hoeft te doen om over een muur te kijken.’ Volgens Verberne kun je veel beter meteen alles zo goed mogelijk aanpakken, dan dat je dat achteraf moet doen. ‘Na afloop pleisters plakken kost altijd veel meer. Doe je het meteen goed, dan hoeft dat nauwelijks meer te kosten. En bovendien zorg je ervoor dat je vrijetijdslocatie voor iedereen een plezierige bestemming blijft.’